زندگی دنیا ، وسیله هست نه هدف

در این‏جا لازم است كه انسان به خود بیاید و از خود بپرسد : وقتى سرانجام بندگى و عدم بندگى خدا این گونه است كه بیان شد و بدبختى و خوشبختى دنیا و آخرت انسان در گرو آن است ، پس چرا باید به قضیه ‏ى به این مهمى اهمیت نداد و با بى‌توجهى و بى مبالاتى به آن ، خود را از خوشبختى دنیا و آخرت محروم و دچار بدبختى دنیا و آخرت كرد؟!

راستى چه عواملى باعث میشود كه انسان از این امر مهم غافل باشد و آن‏گونه كه شایسته است به آن اهمیت ندهد؟

به‏ راستى جاى بسى تعجب است كه انسان با وجود علم و آگاهى به عاقبت و سرانجامش ، باز هم مسیر بندگى خدا را در پیش نگیرد و مطیع هوا و آرزوهاى نفسانى و پیرو اوامر شیطانى باشد.

جواب این سوال به‏ طور خلاصه این است كه :

دوست داشتن زندگى دنیا و انتخاب آن [ به عنوان هدف نه وسیله ] ، باعث هر نوع گمراهى است. با دوست داشتن و انتخاب زندگى دنیا است كه انسان به سوى بدبختى دنیا و آخرت سیر میكند و سرانجام گرفتار عذاب جهنم و خشم و غضب خداوند میشود. اگر انسان به زندگى دنیا به عنوان هدف نگاه كرد و سعى و تلاشش تنها به دست آوردن آن بود ، در این صورت ، قطعاً ، به سوى عذاب و بدبختى ابدى سیر میكند. پس تنها راه چاره و نجات این است كه انسان به عنوان هدف به زندگى دنیا ننگرد و تلاش و همّ و غمش تنها انجام اوامر خدا و جلب رضایت او باشد.

این كه میگوییم زندگى دنیا و دوست داشتن آن باعث انحراف از راه خدا میشود به این معنا نیست كه اگر انسان بخواهد سعادتمند و خوشبخت دنیا و آخرت شود باید به زندگى دنیا پشت كرده و آن را رها كند و هرگز از امكانات و نعمت‏هاى دنیایى استفاده ننماید. هرگز چنین نیست و اساساً نقطه ‏ى مقابل زندگى دنیا ، ترک آن نیست. منظور این است كه زندگى دنیا و امكانات و نعمت‏ هاى آن به خودى خود به عنوان هدف انتخاب نشوند. هدف انسان در زندگى دنیا ، كسب ثروت و مال و مقام و شهرت و ... نباشد. اگر چنین شد در این صورت میگوییم : چنین فردى زندگى دنیا را براى خود انتخاب كرده و آن را دوست دارد و چنین محبتى باعث بدبختى دنیا و آخرت او می‏شود ؛ اما اگر به این نعمت‏ ها ( زندگى دنیا ) به عنوان هدف نگاه نشد و همان‏ طور كه خداوند خود مقرر فرموده است ، به عنوان وسیله‏ اى براى انجام بندگى خدا به آن‏ها نگاه شد و در این راه مورد استفاده قرار گرفتند ، نه تنها مشكلى نخواهد داشت ، بلكه عین بندگى انجام گرفته است.

براى روشن شدن مطلب مثالى را ذكر میكنیم :

فرض كنیم حاكم و فرمانرواى منطقه‏ اى به مردم اعلام میكند كه همه در یک روز معین خود را به پایتخت رسانده تا او در جمعشان حضور یابد و با آن‏ها ملاقات كند و آنان نیز از این دیدار استفاده ببرند و افتخارى نصیبشان شود. درست همانند اهل دنیا كه ملاقات با حُكام را افتخارى براى خود قلمداد كرده و چنین تصور میكنند كه به نعمت بسیار بزرگى دست یافته‏ اند.

مردم ، با شنیدن این خبر ، گروه گروه به سوى مركز حكومت به راه میافتند. هر كس با خود مقدارى توشه به همراه می آورد. در مسیر رسیدن به مركز مكان‏ هایى براى استراحت وجود دارد. گروهى از این مسافران در یكى از این مكان‏ ها توقف میكنند. آن‏ها بعد از مدتى متوجه باغ زیبا و سرسبز و پر از میوه‏ هاى متنوع میشوند. آن‏ها وارد باغ شده و شروع به خوردن و چیدن میوه ها میكنند. تعدادى از این گروه با لذت بردن از میوه ‏ها ، بیشتر و بیشتر ، تمایل به خوردن پیدا میكنند. میوه‏ هاى باغ و تنوع آن‏ها و مشغول شدن به خوردنشان و لذت بردن از آن‏ها ، این تعداد را چنان به خود سرگرم میكند كه كم كم از توقفگاهشان دور شده و فراموش می‏كنند كه با چه هدفى در این‏جا توقف كرده و عازم كجا هستند. این تعداد فراموش میكنند كه از همراهانشان عقب مانده‏ اند. در اثر خوردن زیاد میوه ‏ها خسته شده و از خستگى زیاد به خواب عمیق فرو میروند و از كاروان عقب میمانند ؛ اما دیگران پس از اندک استراحت و خوردن مقدارى میوه و لذت بردن از زیبایى باغ ، به راه خود ادامه داده و میروند كه به ملاقات پادشاه كه هدف اصلى سفرشان است ، برسند.

پس مسافران دو دسته میشوند ؛ گروهى وارد باغ شده و مشغول خوردن میشوند و به حدى میوه میخورند كه خسته شده و به خواب فرو میروند و فراموش میكنند كه هدف از سفرشان چیست و در این‏جا چرا توقف كرده‏ اند. گروه دیگر افرادى هستند كه پس از استراحتى اندک و [ خوردن مقدارى میوه ] آماده‏ ى حركت شده و به سوى مقصدشان به راه میافتند. این گروه خوب می‏دانند كه به چه منظور در این مكان توقف كرده و هدف از توقفشان چیزى جز استراحتى اندک و خوردن مقدارى مواد غذایى و میوه نبوده است. آن‏ها به خوبى میدانند كه ماندنشان دائمى نیست ، پس به راه خود ادامه میدهند و به سوى هدف خود كه همان پایتخت و ملاقات با فرمانرواست حركت میكنند.

 این دو گروه هر دو در آن مكان استراحت كرده و از ثمرات باغ نیز استفاده نموده ‏اند ؛ اما سرنوشت آن‏ها ، چنان كه پیدا است ، یكى نیست.

 گروه دوم بر خلاف گروه نخست ، هرگز هدف خود را فراموش نكرده و از امكانات موجود در آن‏جا نیز استفاده كرده اما نه در حدى كه در آن غرق شوند و هدف را فراموش كنند. آن‏ها به حدى از امكانات استفاده كرده ‏اند كه بتوانند بقیه‌ی راه را ادامه داده و به هدفشان برسند ، اما گروه نخست كه هدف را فراموش كرده ‏اند ، خوردن و آشامیدن براى آن‏ها به عنوان یک هدف در آمده است و كارشان به جایى رسیده كه بر خوردن میوه ‏هاى بیشتر حریص شده و چیزى غیر از آن نمی‏شناسند.

« بندگى كردن و بندگى نكردن خداوند متعال » نیز این‏گونه است

« بندگى خدا » آن است كه انسان به گونه ‏اى از نعمت‏ هاى دنیایى استفاده كند كه او را در اجراى اوامر خدا و اطاعت و عبادت او كمک و یارى كنند. « عدم بندگى خدا » نیز یعنى اطاعت از هوا و هوس و آرزوهاى نفسانى و مطیع اوامر شیطانى . « عدم بندگى خدا » یعنى این كه انسان از نعمت‏ ها در مسیر پیروى از خداوند متعال استفاده نكند بلكه خود نعمت‏ ها كه باید وسیله‏ اى در جهت اطاعت از خدا باشند ، هدف او شوند.

با توجه به آن‏چه گفته شد باید گفت : مسلمان بودن و بنده ‏ى خدا بودن هرگز به معناى محرومیت از نعمت‏ ها و امكانات خداوندى نیست و تفاوت بین بنده ‏ى خدا و بنده‌ی هوا و هوس و بین مسلمان و غیر مسلمان در این نیست كه مسلمان از این نعمت‏ ها استفاده نمی‏كند ولى غیرمسلمان از آن‏ها بهره می‏برد . هرگز چنین نیست. هر دو از نعمت‏ ها استفاده میكنند با این تفاوت كه مسلمان ( كسى كه میخواهد بنده‏ ى خدا باشد ) قبل از استفاده از هر نعمتى به برنامه‏ ى خدا رجوع كرده تا نحوه ‏ى صحیح استفاده از آن را طبق فرمان خداوند متعال بداند و بر اساس آن عمل كند ؛ ولى غیرمسلمان ( كسى كه بنده‏ ى هوا و آرزوهاى نفسانى و شیطان است ) در این فكر نیست كه خداوند چه دستورى در خصوص استفاده ‏ى صحیح از این نعمت‏ ها داده است . آن‏چه براى او مهم است ، خواست و تبعیت از هواى نفس است .

فرق بین بنده‏ ى خدا و مسلمان بودن از یک طرف و بنده‏ ى غیر خدا از طرف دیگر همین است كه بیان شد ، و نتیجه نیز این‏گونه خواهد بود كه بنده‏ ى خدا به خوشبختى دنیا و آخرت دست مى‏ یابد و بنده‏ ى غیر خدا دچار بدبختى دنیا و آخرت میشود .

منبع این مطلب :  از کتاب بندگی خدا

تأليف : استاد ناصر سبحانى رحمه الله

این کتاب در سایت کتابخانه ی عقیده نیز وجود دارد :

www.aqeedeh.com